Na een interview met journaliste Kristel van Teeffelen van Trouw met het Gooisch Recherchebureau is het volgende artikel verschenen. Heeft u ook een probleem dat de Politie laat liggen, neem dan contact op met het Gooisch Recherchebureau, 035-737 0205 om hier een oplossing voor te vinden.

De recorder op zijn telefoon loopt het hele gesprek mee. Privédetective Paul Blok van Het Gooisch Recherchebureau neemt het liefst alle gesprekken op, zegt hij. Om te voorkomen dat verkeerde informatie in zijn rapporten komt.

Wantrouwend wil hij zichzelf niet noemen. Maar goed van vertrouwen zeker ook niet. “Ik ben altijd op mijn hoede of het wel klopt wat mij wordt verteld. Een beroepsafwijking.” Eigenlijk worden mensen als Blok liever geen privédetective genoemd. Particulier onderzoeker is de officiële term. Privédetective is iets uit de films. Het roept een beeld op van mannen weggedoken in de kraag van hun lange regenjas die zich in bosjes verbergen om hun doelwit te observeren. Dat laatste heeft hij trouwens wel eens gedaan, vertelt Blok. “Ik was op zoek naar iemand op een volkomen leeg industrieterrein. Als ik daar mijn auto neerzet, valt dat direct op. Je moet opgaan in de omgeving. Aan de overkant van een sloot stonden bosjes en hoog gras. Daar heb ik een kampeermatje neergelegd en had ik tussen de sprieten door perfect zicht op het terrein, terwijl de slakken en spinnen op mij neerdaalden.” Er bestaat vaak een te negatief beeld van de branche, vindt Tom Heijm van Recherchebureau Heijm. Natuurlijk, je hebt er rotte appels tussen zitten, die alle gedragsregels aan de laars lappen. Maar de oud-politierechercheur hecht aan het beeld van professioneel werkende onderzoekers, die het werk oppakken dat de politie laat liggen. “Wij zijn geen politie, dat vind ik belangrijk om te benadrukken. Maar je kunt je wel voorstellen dat de politie lang niet voor alle zaken tijd heeft. Inbraken bijvoorbeeld, stalking, of fraude en oplichting. Daarvoor kunnen particulieren en bedrijven bij ons terecht en daar zijn ze vaak erg dankbaar voor.”

Inspanningsverplichting

Bij de politie kwam het voor dat een onderzoek vastliep en je dacht: door naar de volgende zaak, zegt Heijm. “Omdat iemand ons betaalt, is dat voor ons anders. We hebben geen resultaatverplichting, maar wel een inspanningsverplichting. We zetten alles op alles. Stel dat een bedrijf ons inhuurt omdat er aanwijzingen zijn dat een werknemer zich onterecht ziek heeft gemeld. Dan is mijn ervaring: is het er, dan vinden we het.” Hoever mag een particulier onderzoeker daarvoor gaan? Eigenlijk precies hetzelfde als elke gewone burger, zeggen Blok en Heijm. Voor onderzoeken naar zaken als bedrijfsdiefstal, verkeersongevallen, oplichting van de verzekering, of een ex-partner die zou liegen over de alimentatie, mogen ze bijvoorbeeld iemands sociale media-accounts doorzoeken. Ook mogen ze iemand vragen stellen over wat hij gezien heeft, of iemand volgen op de openbare weg. Om grenzen te stellen, heeft de branche wel een gedragscode opgesteld. Daarin staat bijvoorbeeld dat een middel dat een onderzoeker inzet proportioneel moet zijn. Dat wil zeggen dat je iemand niet stelselmatig gaat observeren als hij verdacht wordt van het meenemen van een pak papier van zijn baas, zegt Blok. “Ik schiet niet met een kanon op een mug.” Maar wie bepaalt of iets proportioneel is? Dat doet de particuliere onderzoeker zelf. De branche draait vooral op zelfregulering. Toch weerspreken de beide onderzoekers het beeld dat er weinig onafhankelijk toezicht is op wat ze doen. Heijm: “Een rechter bepaalt uiteindelijk of mijn onderzoeksrapport kan dienen als bewijs en dus of mijn onderzoek deugt.” Blok: “Iemand kijkt toch ook niet voortdurend over jouw schouder mee om te zien of je dit kopje koffie wel afrekent? Zo werkt het ook bij recherchebureaus. Ik doe niets fouts omdat ik dan mijn vergunning kan verliezen en daarmee mijn inkomen.”

Particulier

Heijm, die inmiddels zo’n twintig jaar onderzoeker is, ziet vooral het aandeel particuliere klanten toenemen. Een familielid is bijvoorbeeld vermist, ze verdenken hun ex-partner ervan te liegen over de alimentatie, of hun huidige partner van vreemdgaan. Het zijn voorbeelden die de vraag oproepen waar particulier onderzoek eindigt en overgaat in het neuzen in privéaangelegenheden? Affairezaken liggen heel gevoelig, zegt Blok. Hij zegt altijd af te wegen of een onderzoek gerechtvaardigd is. Volgens Heijm draait zijn werk vooral om waarheidsvinding. En de gedragsregels van de particulier onderzoeker schrijven voor dat het onderzoeksdoelwit uiteindelijk altijd ingelicht moet worden. Blok: “Daar schrikken opdrachtgevers nog weleens van.” De privédetective is aan een gestage opmars bezig in Nederland. Veel particuliere rechercheurs pakken de zaken op waar de politie geen tijd voor heeft, zegt de brancheorganisatie. “Wij doen het werk wat de politie kan doen, maar dat blijft liggen.”